Bana öyle geliyor ki notlara başlamakla zaten bir kusur işledim. Hiç olmazsa bu öyküyü yazdığım sürece utancımdan yerin dibine geçtim. O halde benimki edebiyatla uğraşmak değil, suçumun kefaretini ödemek oldu. Köşemde manen çürümüş, çevreden, canlı yaşamdan kopmuş, yeraltında kendi yarattığım kine boğulmuş olarak yaşama nasıl yan çizdiğimi uzun uzadıya anlatmanın hoşa gidecek nesi var? Sonra romanda bir kahraman istenir, oysa benimkinde inadına bir kahramanın karşıtı olan tüm özellikler bir araya toplanmış. İşte bu yok mu ya bizim gibileri anlamanın en kestirme yoludur. Çünkü biz az ya da çok yaşama alışkanlığını yitirmiş, aksaya aksaya yürüyen insanlarız. Hem de gerçek canlı yaşamadan tiksinecek, onun lafını bile işitmek istemeyecek kadar yaşama yabancılaşmışız. Bu yabancılaşmayı canlı yaşama bir iş, bir görev sayarak onu kitaptan öğrenmeyi üstün tutacak dereceye vardırmışız. Madem öyle, neden bazen içimiz içimize sığmaz, bir takım aptallıklar yapar, bir takım istekler besleriz? İşte bunun nedenini kendimiz de bilemeyiz. Saçma sapan isteklerimiz yerine getirilmiş olsa bundan zarar görmüş olan yine biziz. Şöyle deneme olsun diye içimizden birine daha çok özgürlük verin, ellerindeki bağı çözüp yaşama alanını genişletin, üstündeki vesayeti kaldırın, bakın o zaman yeniden vesayet altına girmek için önce kendisi can atacaktır.
Biliyorum bunları yazdığım için bana kızacak, ayaklarınızı yere vurarak siz kendinizden yeraltı geçen zavallı yaşantınızdan söz edin. Biz hepimiz gibi sözleri ağzınıza almayın diye bağıracaksınız. İzin verin sevgili okurlarım, ben bu hepimizliğe sığınarak kendimi temize çıkarmış oluyorum. Nasıl yaşadığıma gelince, sizin kendi yaşamınızda yarıda bıraktığınız şeyleri ben sonuna kadar götürdüm. Üstelik siz ödlekliğinizi, ölçülü davranış sayarak kendi kendinizi aldatıp avunuyorsunuz. Bu duruma göre ben sizden daha canlı bir insan olmuyor muyum? Şöyle bir daha dikkatlice düşünün biz bugün canlılık denen şeyin nerede bulunduğunu, neyin nesi olduğunu, hangi adla çağırıldiğını bile bilmiyoruz. Elimizden kitaplarımızı alsalar bir anda neye uğradığımızı şaşırırız. Artık hangi yolu seçeceğimizi, kime tutunup kimden kaçacağımızı, neyi sevip neden nefret edeceğimizi, neyi sayıp neyi hor göreceğimizi bilemeyiz. Bize insan olmak yani eti ile kemiği ile insan olmak bile yük geliyor. Bundan utanıyoruz, ayıp sayıyoruz soyut insan diyebileceğimiz garip yaratıklar olmaya can atıyoruz. Biz ölü doğmuş kişileriz, zaten çoktandır canlı olmayan babaların soyundan ürüyoruz ve bu durumu gittikçe daha çok beğeniyor bundan zevk almaya başlıyoruz. Neredeyse bir kolayını bulup bizleri doğrudan doğruya, düşüncelerin doğurmasını sağlayacağız. Eh yeter bu kadar. Bir daha da yeraltından yazmak istemiyorum.
Bununla birlikte bu çelişki hastasının notları burada bitmiyor. Dayanamadığı için o yazmayı sürdürdü. Ama biz burada dursak daha iyi olur sanıyorum.
Fyodor Mihayloviç Dostoyevski, Rus roman ve öykü yazarı." Ben, içi öfke dolu, hasta ve çekilmez bir adamım." diye başlayan Yeraltından Notlar'ın son bölümünü sizlerle paylaşıyorum.
İnsanın iç dünyasını en gizli kalmış yönlerini erişilmesi güç bir saydamlıkla yansıtan yapıtlarıyla 20. yüzyıl roman anlayışı üzerinde derin ve evrensel bir etki bırakmış, yazar.
Dünya edebiyatı tarihinde Fyodor Mihayloviç Dostoyevski'den sonra yetişmiş hiçbir edebiyatçı yoktur ki, bu büyük romancıdan etkilenmemiş olsun..
Ömrü boyunca çile çeken yazar, özlemini kurduğu dünyayı, kendi dünyasında yaşadıklarını ve hayatına dair ne varsa hepsini eserlerinde yansıtmıştır. Hepsi birer başyapıt olsun romanlarının her satırında insan ruhunun görkemli destanını olağanüstü bir dehayla anlatmıştır.
Yeraltından Notlar, Dostoyevski'nin bir eseri ve yalnızca bir karakteri var. O da Yeraltı Adamı. Bu eser kısa bir roman ama bir insanın iç dünyasında yaptığı serzenişler, itiraflar, hakaretlerden oluşan uzun bir monolog. Ülkemizde sevilen bir eser ve hala okumadıysanız mutlaka okumanızı tavsiye ederim. 2012 yılında Zeki Demirkupuz bu kitaptan yola çıkarak serbest bir uyarlama yaptı. "Yeraltı" adında film çekti. Bu arada Celal Mordeniz'in yönettiği ve bu tek karakteri, yeraltı adamını, Nadir Sarıbacak'ın canlandırdığı tek kişilik bir tiyatro oyunu uyarlaması da var. Kitabı okumadıysanız okumanızı, Zeki Demirkupuz'un filmini izlemediyseniz izlemenizi tavsiye ediyorum.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder